Przyszła mama jest szczególnie podatna na wszelkiego rodzaju czynniki chorobotwórcze obecne w środowisku. Choroby wynikające z zarażenia niebezpiecznymi patogenami mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia kobiety i dziecka. Jakie są najgroźniejsze choroby, które mogą zaburzyć przebieg ciąży oraz negatywnie wpłynąć na zdrowie przyszłej mamy? – odpowiada dr n. med. Piotr Magnowski, specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii, ginekologii onkologicznej oraz genetyki klinicznej.

Toksoplazmoza:

Toksoplazmoza, to choroba spowodowana zakażeniem pierwotniakiem Toxoplasma gondii, jest jedną z najpowszechniejszych chorób odzwierzęcych występujących również u człowieka. W ciąży może prowadzić do poważnych powikłań u płodu, zwłaszcza jeśli zakażenie wystąpi w pierwszym trymestrze. Ryzyko transmisji pasożyta wzrasta wraz z postępem ciąży, osiągając do 65% w trzecim trymestrze. Objawy toksoplazmozy u płodu mogą obejmować zaburzenia neurologiczne, zaburzenia wzroku, a nawet utratę ciąży. Zakażenie może nastąpić podczas kontaktu z kocimi odchodami, spożycia surowego lub niedogotowanego mięsa, czy poprzez prace ogrodowe.

Parwowiroza:

Parwowirus B19, wywołujący parowirozę (inaczej rumień zakaźny), może również prowadzić do poważnych powikłań u ciężarnej. Choroba może objawiać się wysypką i gorączką, a także może stanowić zagrożenie dla płodu, prowadząc do wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu, zapalenia mięśnia sercowego, porodu przedwczesnego czy obumarcia wewnątrzmacicznego płodu. Wirus rozpowszechnia się głównie drogą kropelkową. Przenikając przez łożysko atakuje erytroblasty płodowe – czyli komórki z których powstają krwinki czerwone płodu. Wirus atakuje szybko dzielące się komórki szpiku kostnego, hamując ich namnażanie. Okres wylęgania choroby wynosi około 2 tygodnie. Nierzadko u dzieci choroba przebiega w postaci epidemii zachorowań np. w przedszkolu lub szkole. Duży odsetek zachorowań, szczególnie u starszych dzieci i dorosłych przebiega bezobjawowo, czasem są to objawy grypopodobne, niewielkie podwyższenie temperatury czy zapalenie drobnych stawów w obrębie dłoni. Typowym objawem rumienia zakaźnego u młodszych dzieci i niemowląt jest charakterystyczna różowo-sina wysypka, która początkowo zajmuje twarz (objaw motyla lub spoliczkowanego dziecka – nos i broda nie są zajęte), a następnie stopniowo ramiona, kończyny i pośladki. Zakażenie może prowadzić do poronienia, ciężkiej niedokrwistości i obrzęku uogólnionego płodu, mimo iż ciężarna często nie ma żadnych objawów klinicznych choroby.

Ospa wietrzna:

Ospa wietrzna, choć powszechna w dzieciństwie, stanowi zagrożenie dla ciężarnych. Wirus VZV może prowadzić do poważnych powikłań u płodu, zwłaszcza jeśli zakażenie wystąpi w okolicach porodu. Noworodkom zakażonym ospą wietrzną grozi zespół wrodzonej ospy wietrznej, który charakteryzuje się różnymi wadami rozwojowymi i neurologicznymi. Szczególnie niebezpieczne dla noworodka jest wystąpienie objawów ospy wietrznej u ciężarnej na 5 dni przed porodem i od 2 do 5 dni po porodzie. Wirus ospy może spowodować wówczas ciężką infekcję VZV (varicella zoster virus) u noworodka, która w 30% prowadzi do śmierci. Niedojrzały organizm dziecka nie ma bowiem matczynych przeciwciał chroniących go przed zakażeniem. Zaleca się unikanie kontaktu z chorymi na ospę wietrzną,na jeśli pacjentka nie chorowała na nią wcześniej, warto rozważyć szczepienie przed planowaną ciążą.

Kiła :

Kiła, wywoływana przez bakterię Treponema pallidum, może prowadzić do poważnych komplikacji w ciąży. Przenoszona przez kontakt seksualny lub z matki na dziecko, kiła w ciąży może być przyczyną wrodzonych wad rozwojowych, przedwczesnego porodu, a nawet śmierci płodu. Leczenie jest możliwe przy użyciu antybiotyków, ale kluczowe jest wcześniejsze wykrycie choroby. Zakażenie dziecka może nastąpić nawet we wczesnej ciąży (6-10 tydzień). Do największej ilości zakażeń drogą przezłożyskową dochodzi jednak po 20 tygodniu ciąży. Objawy wczesnej kiły, nie zawsze łatwo zaobserwować. Owrzodzenie, które może być pierwszym alarmującym symptomem u kobiet łatwo przeoczyć. Zmiana może pojawić się w obrębie szyjki macicy czy na śluzówce pochwy – co zdecydowanie utrudnia wczesne rozpoznanie infekcji.

Różyczka:

Wirus różyczki może prowadzić do wrodzonych wad u dziecka, takich jak głuchota, upośledzenie wzroku, wrodzona wada serca. Kobieta planująca ciążę powinna sprawdzić, czy jest zaszczepiona przeciwko różyczce. Najbardziej niebezpieczne z punktu widzenia komplikacji przebiegu ciąży jest zakażenie w pierwszym trymestrze. Najwięcej powikłań pojawia się w przypadku zarażenia wirusem różyczki do około 12. tygodnia ciąży. Infekcja ta może prowadzić do poronień lub obumarcia wewnątrzmacicznego płodu. Istnieje także bardzo duże ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dziecka. Uważa się, że jeśli do zakażenia wirusem różyczki doszło w pierwszych 11 tygodniach ciąży, aż 90 % dzieci będzie miało wady wrodzone. Wraz z kolejnymi tygodniami ciąży ryzyko to znacznie spada.

Wirus opryszczki:

Opryszczka zwykle nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia ciężarnej, ale może dojść do transmisji wirusa na noworodka podczas porodu, co z kolei może prowadzić do poważnych komplikacji neurologicznych. W przypadku występowania opryszczki genitalnej u kobiety ciężarnej, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem, aby dostosować plan porodu i uniknąć transmisji wirusa na dziecko.

Rzeżączka:

Rzeżączka, bakteryjna infekcja przenoszona drogą płciową, może prowadzić do przedwczesnego porodu, a także zwiększać ryzyko infekcji noworodka. Leczenie antybiotykami jest konieczne, a regularne badania i testy na choroby przenoszone drogą płciową są zalecane dla wszystkich ciężarnych. Nieleczona rzeżączka może doprowadzić do poważnych powikłań, takich jak: stany zapalne błony śluzowej macicy, jajowodów oraz jajników. Natomiast konsekwencją przewlekłego zapalenia przydatków może być ciąża ektopowa (pozamaciczna) lub niepłodność. Podobnie jak w przypadku innych chorób wenerycznych, zakażenie rzeżączką przedostaje się drogą transmisji wertykalnej. Zakażenie może doprowadzić do zapalenia płuc oraz gonokokowego zapalenia spojówek, które może spowodować nieodwracalne uszkodzenie oczu noworodka.

Wirus zapalenia wątroby typu B (WZW B) w ciąży:

Wirus zapalenia wątroby typu B może prowadzić do przewlekłego zakażenia wątroby u noworodka, co z kolei niesie ryzyko poważnych schorzeń wątroby. Szczepienie przeciwko WZW B przed ciążą jest zalecane, a w przypadku nieszczepionych kobiet ciężarnych zakażonych wirusem B, można podać immunoglobulinę w celu ochrony dziecka. Do transmisji dochodzi podczas porodu, w przypadku, gdy matka jest nosicielem wirusa.

Listerioza w ciąży:

Listerioza jest bakteryjną odzwierzęcą chorobą zakaźną, wywoływana przez bakterię Listeria monocytogenes. Choroba ta może prowadzić do poważnych komplikacji w przebiegu ciąży, takich jak poronienia, przedwczesne porody, czy wrodzone zakażenie u noworodków. W ciąży zaleca się unikanie spożywania surowego mięsa, surowych jaj, niepasteryzowanych produktów mlecznych i surowych owoców morza. Bakterie giną w wysokiej temperaturze, dlatego bardzo ważna jest staranna i odpowiednia obróbka termiczna produktów. Warzywa i owoce powinny być natomiast dokładnie myte przed spożyciem. Dzięki temu, ryzyko zarażenia listeriozą w ciąży zostanie zminimalizowane.

Grypa w ciąży:

Grypa w ciąży może prowadzić do poważnych powikłań zarówno u matki, jak i dziecka. Ciężarna kobieta jest bardziej podatna na powikłania grypy ze względu na szczególne zmiany w układzie odpornościowym. Szczepienie przeciwko grypie jest bezpieczne i zalecane w ciąży, ponieważ chroni zarówno matkę, jak i dziecko przed powikłaniami.

Monitorowanie zdrowia w ciąży i regularne wizyty u lekarza są kluczowe dla zapobiegania i wczesnego wykrywania chorób, które mogą zagrażać zarówno matce, jak i dziecku. Odpowiednie środki zapobiegawcze, szczepienia i leczenie są istotne, aby zapewnić zdrowy rozwój płodu i pomyślne przejście przez okres ciąży – wskazuje dr n. med. Piotr Magnowski specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii, ginekologii onkologicznej oraz genetyki klinicznej.

Informacje zawarte na blogu mają charakter informacyjny i nie stanowią porady medycznej oraz nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Źródło: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników