Dane Światowej Organizacji Zdrowia WHO wskazują, że aż 30 % światowej populacji może spełniać kryteria niedokrwistości. W krajach rozwijających się ten problem dotyczy co drugiej kobiety w ciąży. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości w ciąży jest niedobór żelaza (ok. 60-80 % przypadków), co z kolei powoduje upośledzoną syntezę hemu i charakteryzuje się obecnością erytrocytów o zmniejszonej objętości i zawartości hemoglobiny. 

Przyczyny położnicze i ginekologiczne niedokrwistości z niedoboru żelaza u kobiet to między innymi okres dojrzewania, ciąża i laktacja, obfite miesiączki, polipy endometrialne, mięśniaki macicy, nowotwory macicy.

Objawy niedoboru żelaza i niedokrwistości z niedoboru żelaza obejmują: 

• rozkojarzenie, 
• drażliwość, 
• kołatania serca, 
• ból, pieczenie i wygładzenie powierzchni języka, 
• suchość skóry, 
• bolesne pęknięcia kącików ust, 
• kruchość i bladość paznokci, zmiany w obrębie włosów (kruchość, łamliwość, wypadanie). 

W zależności od płci, wieku i stanu organizmu zapotrzebowanie na żelazo w ciągu życia jest zmienne. U dorosłych kobiet są to 2mg/dobę, a w okresie ciąży i karmienia zapotrzebowania zwiększa się o 1-2,5 mg/dobę w I trymestrze i o 6,5mg/dobę w III trymestrze. 

Wśród przyczyn niedoboru żelaza możemy wyróżnić: 

• znaczną utratę krwi, 
• zwiększone zapotrzebowanie przy niedostatecznej podaży, 
• upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego, 
• niedobór w diecie, 
• uwarunkowana genetycznie niedokrwistość z niedoboru żelaza oporna na leczenie.

Pierwszym i podstawowym krokiem w diagnostyce niedokrwistości jest proste i szeroko dostępne badanie jakim jest oznaczenie morfologii krwi obwodowej, a także stężenie ferrytyny w surowicy i stężenie żelaza w surowicy. Z badań dodatkowych zaleca się oznaczenie stężenia witaminy B12 oraz kwasu foliowego w surowicy. Zgodnie ze Standardem Postępowania w Ciąży Fizjologicznej regulowanym rozporządzeniem Ministra Zdrowia rekomenduje się kontrolę morfologii krwi podczas pierwszej wizyty położniczej, a następnie w 15.-20., 27.-32., 33.-37. i 38.-39. tygodniu ciąży. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca dodatkowo przy pierwszej wizycie położniczej, obok kontroli morfologii krwi oznaczenie stężenia ferrytyny, zwłaszcza w przypadku niedokrwistości, celem zróżnicowania jej przyczyny. Kontrolne badanie morfologii krwi u pozostałych, zdrowych kobiet zaleca się wykonywać przesiewowo raz w roku.

Zgodnie z kryteriami WHO o niedokrwistości w ciąży mówimy, gdy wartość hemobloginy wynosi poniżej 11mg/dl w każdym trymestrze ciąży oraz poniżej 10mg/dl w okresie połogu. Od 12. tygodnia ciąży objętość osocza wzrasta o 40-60 %, zaś w ciąży wielopłodowej nawet o 70-100 %, co jest przyczyną niedokrwistości fizjologicznej (względny wzrost objętości osocza w porównaniu z elementami morfotycznymi). Następuje zatem obniżenie stężenia hemglobiny oraz wartości hemtokrytu o 3-5 % do 36 t.c. 

Niedobór żelaza może być przyczyną wzrostu ryzyka porodu przedwczesnego, infekcji, małej masy urodzeniowej oraz powikłań okoloporodowych. Z kolei nadmiar żelaza może być przyczyną wzrostu ryzyka indulinooporności i zmniejszonej sekrecji insuliny przez komórki B trzustki, stanu przedrzucawkowego, cukrzycy ciążowej. 

W przypadku zdiagnozowania niedoborów żelaza przez lekarza prowadzącego ciążę w leczeniu stosowana jest farmakoterapia w postaci suplementacji 65 mg żelaza, w przypadku niedokrwistości rozpoczęcie suplementacji żelaza w dawce 60-200 mg elementarnego żelaza dziennie. Wskazane suplementy powinny być stosowane po szczegółowej konsultacji z lekarzem i pod jego nadzorem – wskazuje dr n. med. Piotr Magnowski specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii, ginekologii onkologicznej oraz genetyki klinicznej. 

Gabinety lekarskie:

1. Tarnowo Podgórne – ul. Niklewicza 1
2. Luboń – ul. Wschodnia 26a

Informacje zawarte na blogu mają charakter informacyjny i nie stanowią porady medycznej oraz nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Źródło: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników